استانداران و دستور منع «شکایت از رسانه‌ها»

میز نقد – تحریریۀ «آفتاب صبح»:

 مهر سال  ۹۲ یعنی ماه‌های نخستین شکل‌گیری دولت؛ اخبار و گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر این که دولت تلاش کرده که شکایت رسمی خود را از برخی رسانه‌ها پس بگیرد؛ به این معنا که دولت یازدهم از این منظر که دولت رسمی است؛ می‌تواند شکایت‌هایی را که دولت قبل از رسانه‌ها داشته، پس بگیرد.

این حرکت می‌توانست نویدی برای رسانه‌ها باشد؛ از این منظر که دولت اعتدال؛ قصد دارد فضای رسانه را باز کند تا رسانه‌ها به عنوان «برابرنهاد» (آنتی‌تز)، «حرکت‌های دولت» (به عنوان تز یا نهاد) عمل‌ کرده و در نهایت یک «هم‌نهاد» (سنتز) شکل بگیرد که همانا خروجی مفید برای رسیدن به نتایج عملی است.

در گزارش‌های آن زمان رسانه‌ها آمده بود که؛ «حسن روحانی در پی تحقق بخشی از وعده‌های انتخاباتی‌اش در ایام تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری، ضمن بررسی شکایات دولت قبل از رسانه‌ها و افرادی که به نقد دولت پرداخته بودند، الهام امین‌زاده، معاون حقوقی رئیس جمهور و محمد‌رضا صادق، مشاور رئیس جمهور را مأمور کرد تا ضمن بررسی شکایات دولت قبلی از افراد و رسانه‌ها، زمینه بازپس‌گیری برخی شکایات را که تنها به دلیل نقد عملکرد دولت صورت گرفته بود، فراهم کنند. بر همین اساس؛ با تشکیل کمیته‌ای به دستور رئیس جمهور تلاش شد ضمن بازتر کردن فضا برای نقد اقدامات دولت یازدهم، شکایات دولت گذشته را از رسانه‌ها و افرادی که صرفاً به نقد منصفانه دولت پرداخته‌اند، پس گرفته شود، در این راستا 50 شکایت از 16 رسانه که توسط دولت احمدی‌نژاد انجام شده بود از سوی معاونت حقوقی ریاست جمهوری و با دستور دکتر حسن روحانی بازپس گرفته شد.

وزیر وقت ارشاد: رئیس جمهور توصیه کرده از مطبوعات شکایت نشود

مرداد 95 - علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی (وقت) هم که وزارتخانۀ تحت مدیریت او به نوعی متولی و ناظر فعالیت‌های رسانه‌ای کشور به شمار می‌رود در حاشیه مراسم سومین اجلاس مدیران کل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سراسر کشور در جمع خبرنگاران با اشاره به اینکه تاکنون شکایتی از سوی وزارت ارشاد نسبت به مطبوعات نشده است، گفت: توصیه رئیس‌جمهور هم به دولت این بوده که دستگاه‌های اجرایی از مطبوعات و روزنامه‌ها شکایت نکنند.

وی در همان برنامه ادامه داد که: «ما به عنوان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از جایی شکایتی نکرده‌ایم و توصیه رئیس‌جمهور هم به دولت این بوده است که دستگاه‌های اجرایی از مطبوعات و روزنامه‌ها شکایت نکنند و در مواردی که افراد شکایت می‌کنند، در هیأت‌های نظارت رسیدگی می‌شود.

استانداران و دستور منع شکایت از رسانه‌ها

به گزارش آفتاب صبح؛ همانگونه که تاکید شد؛ این روند شایسته بود که توسط استانداران دولت به عنوان نمایندگان عالی دولت در استان‌ها هم به عنوان مشی اصلی و رویکرد فراگیر مورد توجه قرار گیرد؛ اما به صورت غالب این کار اتفاق نیافتاد؛ حتی برخی از استانداران نه تنها این نگاه را به رسانه‌ها نداشتند بلکه خود را هم از ارائه به رسانه‌ها جهت پاسخگویی دور نگه می‌داشتند؛ این البته تمام ماجرا نیست؛ برخی از استانداران با انتخاب مدیران روابط عمومی که آشنایی با این منصب مهم ندارند؛ هم اسباب این را فراهم کردند که دولت در جهت اطلاع‌رسانی در استان دچار مشکل شود؛ هم استاندار مورد نقدهای غیر منصفانه قرار بگیرد و هم جایگاه روابط عمومی به عنوان یک نهاد پاسخگو؛ همراه و همدل با رسانه‌ها نزول پیدا کند.

متاسفانه برخی از استانداران جایگاه روابط عمومی را در حد یک خبر و عکس و مدیریت یک سایت و پایگاه اطلاع‌رسانی استانداری پایین می‌آورند و به این نکته توجه ندارند که روابط عمومی می‌تواند با ارتباط درستی که می‌تواند با رسانه‌های محلی و ملی ایجاد کند هم به شناساندن استان و ظرفیت‌های آن برای سرمایه‌گذار کمک کرده و هم می‌تواند برای جذب سایر عناصر پول‌ساز غیر دولتی مفید باشد؛ لذا استانداران اگر می‌خواهند کم‌کاری‌های دولت را در بخش خبر جبران کنند (دولت یازدهم در بخش اطلاع‌رسانی بسیار ضعیف عمل‌ کرد؛ این را خیلی از دولتی‌ها هم اذعان داشتند) می‌توانند برای روابط عمومی شأن ویژه‌ای قائل باشند.

در ادامۀ این گزارش «آفتاب صبح» به استاندارانی اشاره می‌شود که یا دستور صریح جهت «منع شکایت از رسانه‌ها» ابلاغ کردند یا اینکه نگاه‌شان همراهی با رسانه‌ است؛ و این همکاری فقط ختم به جلسات سالیانۀ «روز خبرنگار» در «17 مرداد» و حرف‌های کلیشه‌ای نمی‌شود.

البته موکداً اعلام می‌شود؛ اینگونه نیست که استاندارانی که در گزارش آمده حتماً روابط خوبی با مطبوعات دارند؛ بلکه این است که لااقل در «کلام» و در ابلاغ دستور «منع شکایت از رسانه‌ها و خبرنگاران» با مطبوعات و شفافیت در اطلاع‌رسانی درست و بدون غرض‌ورزی همراهی کرده‌اند.

استاندار همدان: بدون هماهنگی با استانداری حق شکایت ندارند

مرداد ۱۳۹۴: استاندار همدان با بیان اینکه برقراری اعتماد عمومی توسط رسانه‌ها انسجام ملی را به همراه دارد، گفت: هیچ سازمانی دولتی در استان بدون هماهنگی با روابط عمومی استانداری اجازه شکایت از رسانه‌ای را ندارد. محمدناصر نیکبخت در آیین گرامیداشت روز خبرنگار در استان همدان اظهار داشت که کار اطلاع‌رسانی با آبرو، مال و جایگاه دیگران و اعتماد مردمی مرتبط است و در صورتی که رسانه‌ها اعتماد عمومی را در جامعه ایجاد کنند انسجام ملی به وجود می‌آید.

وی ادامه داد: در صورتی که رسانه از نقد پرهیز کنند فساد دوباره به مملکت باز می‌گردد و از طرفی بدانید که نقد حاصل برادری و خیرخواهی است و نقد منصفانه می‌تواند راهگشا باشد.

البته این در حالی‌ست که مدیر فعلی روابط عمومی استانداری؛ نگاه حداقلی به همکاری با مطبوعات دارد و این رفتار به نوعی تناقض با نگاهی است که استاندار همدان در کنش با مطبوعات و اهالی رسانه دارد. استانداری که نگاهش به مطبوعات؛ فعالیتی آزاد است باید در بدنۀ تحت نظارت و عمل خود هم این مورد را مد نظر قرار دهد.

استاندار خوزستان: شکایت از رسانه ممنوع

تیر 95: غلامرضا شریعتی (متولد 1351) استاندار خوزستان که بعد از مصطفی سالاری  (استاندار سابق بوشهر و فعلی گیلان متولد 1355) جوان‌ترین استاندار دولت به حساب می‌آید پس از روی کار آمدنش (خرداد 95) اعلام کرد که تا مادامی که من نماینده عالی دولت در استان خوزستان هستم هیچ دستگاهی حق شکایت از خبرنگاران و رسانه‌ها را ندارد.

استاندار خراسان شمالی: شکایت قضایی از اصحاب رسانه ممنوع!

تیر و مهر ۱۳۹۶: استاندار خراسان شمالی بار دیگر بر ممنوعیت شکایت قضایی مدیران اجرایی استان از اصحاب رسانه تاکید کرد. محمدرضا صالحی در نشست شورای اطلاع‌رسانی استانداری، راهبردهای رسانه‌ای و اطلاع‌رسانی دولت و شیوه تعامل مدیران با رسانه‌ها، اظهار کرد: در روز معارفه‌ام به عنوان استاندار خراسان شمالی تاکید کردم که مدیران و دستگاه‌های اجرایی حق ندارند علیه رسانه‌ها در دستگاه قضایی شکایتی را تنظیم و پیگیری کنند و اختلافات مدیران و رسانه‌ها به جای محاکم دادگستری باید در حوزه معاونت سیاسی استانداری حل و فصل شود.

به گزارش آفتاب صبح؛ وی تصریح کرد: در ١۵ ماه گذشته با همین نگاه و رویکرد حمایتی در قبال رسانه‌های استان، شکایتی در این زمینه نداشته‌ایم و انتظار داریم مدیران اجرایی استان در استمرار این روند همکاری لازم را داشته باشند.

استاندار ایلام: شکایت از رسانه‌ها ممنوع

مهر ۱۳۹۶: قاسم سلیمانی‌دشتکی، استاندار ایلام هم بعد از روی کار آمدن؛ به نقش رسانه‌ها اهتمام ورزید و موضوع طرح شکایت قضایی از رسانه هارا امری مذموم تلقی و مدیران دستگاه‌های اجرایی را از این عمل برحذر داشت.

 به گزارش آفتاب صبح؛ وی با حمایت عملی از رسانه‌ها وتشریح نقش آنها در پیشگیری از قرار گرفتن مدیران در مسیرهایی غیر از وظایف قانونی‌شان، آنان را به همکاری بیشتر با اصحاب رسانه استان دعوت کرد.

استاندار ایلام در ادامه تاکید کرد که: مدیران حق ندارند از رسانه‌ها شکایت کنند و باید شکایت‌های قبلی از اصحاب رسانه را پس بگیرند. رسانه‌ها موجب می‌شوند بیشتر حواسمان جمع باشد. البته رسانه‌ها هم در بیان دیدگاه‌های خود باید جانب انصاف را رعایت کنند.

استاندار آذربایجان شرقی: هیچ اداره دولتی در آذربایجان شرقی حق شکایت از رسانه‌ها را ندارد

مرداد ۱۳۹۵ :  جبارزاده معاون سیاسی (فعلی) وزارت کشور و استاندار سابق آذربایجان شرقی هم دستوری مشابه تعداد دیگری از همکارانش را اعلام کرد. وی در زمان تصدی بر استانداری آذربایجان شرقی با تاکید بر همکاری ارزشمند رسانه‌ها و دولت در آذربایجان شرقی گفت: هیچ اداره دولتی حق شکایت از رسانه‌ای را ندارد و باید در فضای همکاری همدلی، فضای آزاد اطلاع رسانی حاکم باشد. وی همچنین تاکید کرد که: در این بین، اصولگرا و اصلاح طلب ملاک نیست، بلکه اعتدال به عنوان نماد در برابر اسلامی است که خشونت و افراطی گری را تبلیغ می کند.

استاندار کردستان: ادارات و سازمان‌های دولتی حق شکایت از رسانه‌ها و خبرنگاران را ندارند

دی ۱۳۹۵: استاندار وقت کردستان آشنا با رسانه و خودش از خانوادۀ رسانه‌های بود؛ او که به قوانین مطبوعات هم آشنایی داشت به نوعی دستور رئیس دولت را به صورت عملی هم اعلام کرد؛ اگرچه پیش از تاریخ دی ماه 95 هم به طور غیر رسمی اعلام شده بود که نهادهای دولتی نمی‌توانند از مطبوعات شکایت کنند.

نکتۀ قابل توجه این دستور اما به اینجا بر می‌گشت که هم شکایت از «رسانه» منع شده بود هم شکایت از «خبرنگار»! از آنجایی که ممکن بود برخی به جای شکایت از رسانه؛ سراغ خبرنگار بروند؛ بنابراین جلوی چنین دور زدن‌هایی هم گرفته شد.

اما در آن زمان پایگاه اطلاع‌رسانی استانداری کردستان به نقل از عبدالرضا میقانی مشاور و سرپرست حوزه استاندار کردستان اعلام کرد که بنا به دستور استاندار تمامی دستگاه‌های اجرایی در هیچ شرایطی حق شکایت از خبرنگاران و رسانه‌های جمعی را ندارند و در حقیقت سیاست ما در پاسخ دادن به موارد مطرح شده است. دولت معتقد به تعامل با رسانه‌ها به ویژه رسانه‌های منتقد است و سعی می‌کند تا خبرنگاران و فعالان عرصه خبر و اطلاع‌رسانی که وظیفه خطیر انعکاس خدمات ارزشمند نظام و دولت را دارند مورد حمایت قرار دهد.

استاندار کرمانشاه: دستگاه های اجرایی حق شکایت از رسانه ها را ندارند

   آبان 96: بازوند استاندار کرمانشاه در بیست و سومین نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها حضور یافت و اعلام کرد: مطبوعات و رسانه‌ها در مسیر توسعه راهگشایی کنند. او در ادامه گفت: رسانه‌هایی که در هموار کردن مسیر توسعه تلاش می‌کنند، همیشه بیشترین هزینه را متحمل شده‌اند.

وی ادامه داد: از نقد رسانه‌ها استقبال می‌کنیم و از دستگاه‌های اجرایی می‌خواهم در هیچ شرایطی از رسانه‌ها شکایت نکنند و اگر مواردی هست باید قبل از هرگونه اقدام، موضوع را در شورای اطلاع‌رسانی استان مطرح کنند.

استانداری قزوین نهادها را ملزم کرد از رسانه شکایت نکنند

مرداد 96: حدود یک ماه پیش از اعلام جایگزین زاهدی به جای همتی در استانداری قزوین؛ رئیس شورای اطلاع‌رسانی استان قزوین در روز خبرنگار با تاکید بر لزوم استقبال مدیران از نقدهای سازنده رسانه‌ها، گفت: هیچ مدیری بدون هماهنگی با این شورا و استانداری حق شکایت از رسانه‌ها و خبرنگاران ندارد.

 شاهرخی در ادامه گفته بود که: با توجه به اهمیت نقش رسانه‌ها و خبرنگاران در شفاف‌سازی امور و بهبود عملکرد دستگاه‌ها، از نقدهای سازنده آن‌ها استقبال می‌کنیم.

احتمالاً با پیشینه‌ای که از زاهدی استاندار فعلی قزوین سراغ داریم؛ و تصمیم مشابهی که در کردستان درباره مطبوعات گرفت؛ احتمالاً به این اعلام شورای اطلاع‌رسانی استان قزوین دستور استاندار هم اضافه خواهد شد.

رسانه‌ها و «اتاق شیشه‌ای» در استانداری کرمان

ارديبهشت ۱۳۹۳: استاندار کرمان از آن دست استاندارانی است که اعتقاد ویژه‌ به اهالی رسانه دارد؛ به این معنا که او می‌خواهد در همه جا اهالی رسانه به عنوان رکن چهارم دموکراسی حضوری فعال داشته و نقش خود را در توسعه تعریف کنند؛ در واقع از آنجایی که نگاه علیرضا رزم‌حسینی نگاه همراه با توسعه است؛ تمام ساحت‌ها و بخش‌ها را در ارتباط و میزان حضورشان در توسعه استان و کشور تعریف می‌کند. برای مثال او رسانه را در ارتباطش با توسعه تعریف و تبیین می‌کند و برای آن جایگاه قائل است. بر همین اساس؛ استانداری کرمان اعلام کرده بود که: به منظور شفاف‌سازی امور، تحقق شعار «اتاق شیشه‌ای» در دستور کار این اداره کل قرار دارد. در این اعلام آمده بود: هیچ کار و یا فعالیت محرمانه‌ای در استانداری کرمان وجود ندارد و در هیچ شرایطی مردم را در مطلع‌شدن از اخبار استان کرمان نامحرم ندانسته و همواره به انتشار اخبار و اطلاعات برای جلب اعتماد عموم عمل می‌شود.

لازم به ذکر است که روابط عمومی استانداری کرمان؛ از مدیران و کارشناسان و کارمندان از فعال‌ترین و پاسخگوترین روابط عمومی – نه در سطح استانداری‌ها بلکه حتی سایر نهادهای دولتی در سطح ملی – هستند؛ به گونه‌ای که تصور می‌شود روابط عمومی یک وزارتخانه در حال فعالیت است.

استاندار هرمزگان: تلفنم در اختیار رسانه‌هاست

مهر 96: آنطور که برخی از اهالی رسانه در استان قزوین (استانی که پیش از این همتی در آن استاندار بود) و استان هرمزگان اعلام می‌کنند همتی رابطۀ خوبی با اهالی رسانه دارد. این همکاری و همیاری در اولین نشست خبری همتی هم بازتاب داشت. او در نخستین نشست خود اعلام کرد که: تلفنم در اختیار رسانه‌ها و آحاد مردم است؛ زیرا همگی چشم من هستید و می‌توانید بهترین همکار من در شناسایی مشکلات باشید، به دنبال مچ‌گیری نباشیم چون ما را از هدف خارج می‌کند بلکه هر جا جمعی اراده کرده‌ایم، نتیجه مطلوب را به دست آوردیم.

دستور استاندار به مديران دستگاه ها جهت تقويت فضاي نقادانه آزاد

پس از انتشار گزارش؛ روابط عمومی استانداری قم اطلاع دادند که در قم هم چنین دستوری توسط استاندار صادر شده است. 

 متن نامه سيد مهدي صادقي استاندار قم خطاب به دستگاه هاي دولتي و نهادهاي عمومي استان قم بدين شرح است:
نظر به اين كه با هدف بهبود فرايند رسيدگي به شكايات از اصحاب رسانه همچنين پيشگيري و كاهش مشكلات و تنش هاي ناشي از احضار و برخورد قضايي با خبرنگاران و شاغلين در رسانه هاي ارتباط جمعي، كميته حل اختلاف ويژه اي در محل خانه مطبوعات استان قم راه اندازي شده است. لذا در جهت حمايت و تقويت فضاي نقادانه آزاد در استان و كمك به حفظ و ارتقاي فرهنگ و روحيه مطالبه گري در حوزه رسانه و خبرنگاري به عنوان يكي از رويكردهاي جدي مد نظر دولت هاي يازدهم و دوازدهم در تعامل با رسانه ها و از موضوعات مورد تأكيد در برنامه هاي عملياتي حقوق شهروندي و قانون انتشار و دسترسي آزاد به اطلاعات، شايسته است ادارات و نهادهايي كه احياناً قصد شكايت از خبرنگاران و فعالان عرصه خبر و رسانه را دارند ابتدا موارد اختلافي را به خانه مطبوعات استان ارجاع، تا در كميته فوق الذكر مطرح و رسيدگي شود و در صورت عدم توافق، حق پيگيري براي دستگاه ها از طرق مختلف محفوظ خواهد بود.