مریم اطیابی- خبرنگار
به گزارش صبح آفتاب، پرونده «منظر تاریخی هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» با تغییراتی و تبدیل آن به پرونده « منظر تاریخی هگمتانه » در چهل و ششمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو که امسال در کشور هند آغاز به کار کرد، به ثبت جهانی رسید.
پیش‌تر بر اساس گزارش منتشر شده شورای جهانی بافت‌ها و بنا‌های تاریخی (ایکوموس) پرونده «منظر تاریخی هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» دیفر( بازگشت ) شده بود و مسئولان ایرانی برای رایزنی راهی پاریس شدند.
ایکوموس جهانی به عنوان نهاد اصلی ارزیابی و مشورتی کمیته میراث جهانی یونسکو اعلام کرده بود چرا دو موضوع غیرمرتبط «محوطه باستانی هگمتانه (با قدمتی چند هزاره)» و «بخش شهر (که قدمتی بیشتر از دوره قاجار)» در یک پرونده گنجانده شده است؟
کارشناسان ایرانی هم در اصلاح پرونده هگمتانه را به عنوان عرصه جهانی و بافت تاریخی همدان را به عنوان حریم جهانی این پرونده اعلام کردند.
با ثبت جهانی هگمتانه تاکنون ۲۸ اثر از ایران ثبت جهانی شده است.این فهرست شامل ۲۶ اثر از میراث فرهنگی و ۲ اثر میراث طبیعی است.
سه اثر چغازنبیل، تخت جمشید و میدان نقش جهان نخستین مکان‌هایی بودند که در ایران به فهرست در سال ۵۸( ۱۹۷۹ میلادی) میراث جهانی افزوده شدند. از آن سال به بعد در حدود ۲۴ سال هیچ پرونده‌ای برای ثبت‌جهانی تشکیل نشد و پس از بیش از دو دهه، تخت سلیمان در سال ۸۲ و دو مجموعه ارگ بم و پاسارگاد در سال ۸۳ در یونسکو به ثبت جهانی رسید.
گنبد سلطانیه و بیستون به‌عنوان هفتمین و هشتمین اثر از ایران در سالهای ۸۴و ۸۵ از سوی یونسکو ثبت جهانی شدند.
مجموعه آثار رهبانی ارامنه ایران شامل چهار کلیسای تادئوس مقدس، سن استپانوس، زُر زُر و کلیسای چوپان و سازه‌های آبی شوشتر نهمین و دهمین آثار ثبت شده ایران هستند که در سالهای ۸۷ و ۸۸ در فهرست جهانی ثبت شده‌اند.
در ادامه این روند ایران موفق به ثبت دو اثر در فهرست جهانی شد؛ بازار تبریز و آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی به دلیل ویژگی‌های معماری و تاریخی در سال ۸۹ در حافظه جهانی قرار گرفتند.
با ثبت مجموعه باغ‌های ایرانی شامل ۹ باغ پاسارگاد، باغ ارم، چهل‌ستون، باغ فین، عباس‌آباد،باغ‌شازاده، اکبریه، دولت آباد، پهلوان‌پور،اکبریه در سال ۹۰ ، مسجد جامع اصفهان و برج گنبد قابوس در سال ۹۱ و مجموعه فرهنگی تاریخی کاخ گلستان در سال ۹۲ تعداد آثار جهانی ایران را به ۱۶ اثر رساند.
شهر سوخته در سال ۲۰۱۴ ( سال ۹۳) در یونسکو به ثبت رسید، و در سال بعد ( ۹۴) منظر فرهنگی روستای میمند و محوطه باستانی شوش به فهرست جهانی یونسکو پیوستند.
در سال ۲۰۱۶ایران موفق به ثبت دو اثر ارزشمند ملی در فهرست جهانی یونسکو شد، در پرونده اول دشت لوت که در پهنه استان‌های کرمان، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان قرار دارد جایگاه جهانی پیدا کرد. لوت بیست‌ویکمین اثر ثبت شده ملی ایران در فهرست جهانی یونسکو است.
دومین پرونده‌ای که در این سال( ۹۵.ه.ش) از ایران در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید، مجموعه یازده رشته قنات بود که از قدیمی‌ترین و عجیب‌ترین سیستم‌های آب‌رسانی جهان و شاهکار معماری و مهندسی ایرانی هستند. قنات‌های قصبه گناباد، بلده فردوس، حسن‌آباد مشیر ، باغ زارچ، ابراهیم‌آباد اراک، مزدآباد، عمومی وزوان، مون، گوهرریز جوپار،اکبرآباد بم و قاسم‌آباد بم.
با ثبت شهر تاریخی یزد سال ۹۶ ، چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانی منطقه فارس سال ۹۷، جنگل‌های هیرکانی سال ۹۸، راه‌آهن سراسری ایران و منظر فرهنگی اورامان در سال ۱۴۰۰ ایران با ۲۶ اثر ملموس فرهنگی (شامل حدود ۵۰ اثر و پهنه منفرد)، تاریخی و طبیعی در فهرست جهانی یونسکو در رتبه نهم جهان قرار داشت.
پس از وقفه کرونا، در سال ۱۴۰۲ با ثبت ۵۴ کاروانسرای ایرانی در قالب پرونده‌ای زنجیره‌ای تعداد آثار ثبت‌شده ایران در فهرست جهانی به ۲۷ اثر رسید و تعداد آثار منفرد ثبت شده دو برابر و بالغ بر ۱۰۰ اثر شد.
کاروانسراهای ایرانی ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی متعلق به دوره ساسانی تا پایان دوره قاجار هستند و عبارتند از: دیر گچین، قلعه سنگی، رباط شرف، سنگی انجیره، جمال‌آباد، عباس‌آباد تایباد، فخر داوود، شیخعلی‌خان، مرنجاب، امین‌آباد، گبرآباد قمصر، کوهپایه، گز، مهیار، مزینان، ایزدخواست، فخرآباد، سرایان، قصر بهرام، سنگی آهوان، آجری آهوان، میامی، عباس‌آباد شاهرود، میاندشت، زین‌الدین، میبد، فرسفج، خواجه‌نظر، دهدشت، بیستون، گنجعلی‌خان، گویچه‌بیل، شاه‌عباسی خوی، صائین، تی تی، باغ شیخ، زعفرانیه، رباط مهر، ینگه‌امام، بستک، برازجان، آجری انجیره، افضل، نیستانک، چاه کوران، چمشک، رشتی، خرانق، تاج‌آباد، رباط ده محمد، خان، چهل‌پایه، سعدالسلطنه و رباط قلی