گفتگو: امیر پیرو
شاید به جرات می‌توان گفت یکی از نخبه‌های هنری چندساله اخیر کشور و استان همدان سید مهرداد کاووسی حسینی، بازیگر و کارگردان تئاتر، نویسنده، نقال، تعزیه‌خوان و مدرس حوزه تئاتر و هنرهای نمایش است.
سید مهرداد کاووسی در حالی عنوان برگزیده بسیاری از جشنواره‌های تئاتر، نقالی و تعزیه‌خوانی را یدک می‌کشد که تنها سی‌ودو سال دارد و شور و نبوغ این هنرمند جوان تا سال‌های متمادی می‌توان نویدبخش ظهور ستاره جدیدی در این عرصه باشد کاووسی تحصیل‌کرده رشته معماری‌ست و در دوره سی و نهم جشنواره فجر نیز حضوری پررنگ و موفق داشته استهمه این عناوین و موفقیت‌های این هنرمند بهانه‌ای شد تا پای صحبت‌های او نشسته و مصاحبه‌ای درباره تئاتر با او داشته باشیم
جناب کاووسی با توجه به اینکه شما در حوزه‌های مختلف هنرهای نمایشی از جمله شاهنامه‌خوانی، پرده‌خوانی و تعزیه‌خوانی فعالیت گسترده اجرایی و آموزشی دارید نقش این فعالیت‌ها را در حفظ آئین‌ها و رسوم کهن چگونه می‌بینید؟
فعالیت درحوزه نمایش‌های ایرانی وشاخه نمایش‌های ایرانی بشدت کار سخت و لذت‌بخش است، شاهنامه‌خوانی، پرده‌خوانی، تعزیه‌خوانی، نقّالی، سیاه‌بازی، نمایش‌های تخته‌بازی و قهوه‌خانه‌ای و.... و این نمایش‌های ایرانی سرشار از فن، جذابیت، لذت و عشق هنری است یک آئین‌هایی و یک نمایش‌هایی مانند هنر شریف و مقدس نقّالی پرده‌خوانی و هنر تعزیه‌خوانی در خیلی از شهرها رو به کمرنگ‌شدن هستند و اگرآموزش داده نشود و اگر پرداخته و دیده نشود کمرنگ‌تر و کمرنگ‌تر می‌شود و حتی رو به خاموشی می‌رسد ولی اگر ما برای این نمایش‌ها قدم برداریم تحقیق و پژوهش کنیم و آموزش ببینیم وآموزش دهیم این نمایش‌ها وشاخه های مختلف نمایش‌های ایرانی درحفظ و نگهداری این رسوم و تکنیک‌های برتر نمایش ایرانی کوشا بودیم و تلاش خود را کرده‌ایم.
اینکه آیا نحوه آموزش این نوع هنرهای اصیل نمایشی با پارامترهای آموزشی تئاتر روز تفاوت دارند یا یک مدرس تئاتر هم می‌تواند در حوزه نقالی و پرده‌خوانی هم فعالیت داشته باشد؟
دنیا، ایران را با تعزیه و نمایش‌های ایرانی می‌شناسند، ولی خب دنیای امروز به سمتی می‌رود که باید اساتید و تلاشگرها و پژوهشگرها و کسانی که دستی برآتش دارند تلاش کنند که از این مهم حفظ و پایداری و نگهداری کنند و مهم‌ترین عامل برای حفظ این آئین‌ها و فن و ساختار و سبک‌ها (درست آموزش‌دادن) است. اگر بچه‌ها درسنین پایین درست آموزش ببینند این شاخه را در آینده هم ادامه خواهند داد.
شما در جشنواره‌ای در روسیه حضور داشتید حضور در این جشنواره‌ها جدا از معرفی هنرمندان و هنر نقالی به فرهنگ‌های مختلف چه تاثیری در پیشرفت هنر نقالی و تعزیه‌خوانی دارد؟
من در کشور روسیه که اجرا داشتم علاوه بر به اشتراک گذاری فرهنگ‌هایی که بین دو کشور وجود دارد، مثلاً بین ایران و روسیه از لحاظ ادبیات هر دو غنی هستند و نویسنده‌های شاخصی در طول تاریخ در دنیا دارند اینکه تبادلی می‌شود بین فرهنگ‌های دو کشور چه ما می‌توانیم یک هنر به آنها آموزش دهیم و چه آنها ازآئین های خود به ما بگویند اجرای این هنر در هرجای ایران و دنیا اولین فاکتوری که دارد شناساندن این هنر به هر قشری به هر جایی از دنیا و به هرزبان و گویش و تفکری است اما وقتی که این هنر در دنیا شناخته شود در رشد این هنر تأثیر بیشتری دارد. وقتی رسانه‌های بیشتری آن را پوشش دهند وقتی بیگانه نباشند، در کشور ما خیلی از مردم با واژه نقّالی بیگانه‌اند چه بسا بدانند نقّالی چیست! و گاهی واژه نقّالی را به اشتباه تلفظ می‌کنند؛ این اجراها باعث می‌شود که کم کم دیدشان و شنیدارشان بداند این هنر چیست و چگونه است، باعث می‌شود که تاریخ ایران و اسطوره‌های ایران رابایان اجراها به دنیا شناساند و از تاریخ و فرهنگ غنی ایران گفت و این‌ها همه باعث شناساندن کشور این هنر به جامعه ایران ودنیا خواهد شد.
در چندساله گذشته در اکثر جشنواره‌های نقالی و تعزیه‌خوانی با اختلاف در صدر منتخبین جشنواره‌ها بودید این استمرار در سال‌های متمادی چه دلیلی دارد؟
این لطف شماست که بنده دارید اما به لطف خداوند و تلاش‌هایی که صورت گرفته در چندین سالی که کار می‌کنیم و در چند سال اخیر که در جشنواره‌ها حضور داشتیم به لطف خدا و زحماتی که بودند دست خالی برنگشتیم و رتبه‌های مختلف و گوناگون را کسب کردیم.
استمرار و ادامه‌دار بودن این جایزه‌ها و منتخب‌شدن‌ها فقط بر می‌گردد به تمرین و تمرین و تمرین. تلاش و تلاش و تلاش؛ یعنی اگر من جایزه‌ای کسب کنم و بگویم من در رأس آن هنر هستم، اینگونه نیست. من وقتی می‌توانم مدعی این باشم که این هنر و فن را بلد هستم که همیشه برای آن تلاش کنم و زحمت بکشم.
اگر جایی منتخب شدم و سال بعد هم باید منتخب شوم جشنواره مهم‌تری هم منتخب شوم و این منتخب شدن‌ها و این استمرار موفقیت‌ها فقط بر می‌گردد به تلاش‌های انفرادی و زحمت‌ها و ساعت‌ها وقت گذاشتن و تمرین و تلاش کردن و اینکه (خسته‌نشدن) از تلاش باعث می‌شود که شما موفقیت ادامه‌دار و پیشرفت رو به جلو داشته باشید.
جناب کاووسی بی تعارف در حوزه نقالی و تعزیه‌خوانی آیا مسیر حرکت درست هست و اینکه آینده هنر نقالی رو چگونه می‌بینید؟
اگربی تعارف بگویم وضعیت نقّالی و تعزیه‌خوانی به نظر من خوب نیست، مخصوصاً درشهرستان هایی که خیلی با این هنر درگیر نیستند مانند: قزوین، بیجار، اصفهان و... این‌هایی که صاحب سبک در تعزیه هستند تکیه‌های مختلفی دارند و دفتری به اسم دفتر تعزیه، دفتر نقّالی آموزش‌های اصولی داده می‌شود، ازعلاقه‌مندان دعوت می‌شود باز این هنر نیمه‌جان را جان می‌بخشند اما وقتی دریک شهری مثل همدان دفتری نه دفتری به عنوان دفتر تعزیه و نقالی وجود دارد، نه اینکه آن علاقه‌مندی که به این هنر رومی آورد نمی‌داند به کجا مراجعه کند باعث می‌شود کم کم کمرنگ شود و به تنهایی از یک نفرهم کاری بر نمی‌آید.
من تمام تلاشم را می‌کنم و به کسانی که علاقه مند هستند آموزش می‌دهم، اجرا می‌برم اما یک نفر نمی‌تواند کاری کند مگر اینکه همه دست به دست هم بدهیم که بتوانیم کاری کنیم.
من به تنهایی توانایی آن را ندارم که همهٔ آن علاقه‌مندان را پیش ببرم. من در حوزه آموزش اگر دفتر وجود داشته باشد و مراجعه کنند می‌شود آموزش داد و می‌شود که در کارها ازآنها استفاده کرد که متاسفانه همچین فضا و مکانی درشهر استان همدان وجود ندارد.
امیدوارم به زودی به این مسئله رسیدگی شود که یک دفتر یا اتاقی برای هنرهای نمایش ایرانی وجود داشته باشد که علاقه‌مندان به آنجا مراجعه کنند وآموزش ببینند و ادامه فعالیت دهند.
و اینکه در ایام بروز بیماری کرونا تئاتر و فعالین این حوزه صدمات زیادی تحمل کردند، سید مهرداد کاووسی در این ایام بشدت فعالیت جشنواره‌ای موفقی داشت. این انگیزه از کجا می‌آید؟
کرونا بدنهٔ هنر را تحت تأثیر قرار داده و عملاً آن را فلج کرده است، وقتی که کرونا پدید آمد، تمام هنرمندان دغدغهٔ آن را داشتند که چه بلایی بر سر تئاتر خواهد آمد و چه وضعیت آن چه خواهد شد تا این که اتاق فکرهایی در سطح کشور تشکیل شد و به این ترتیب خیلی از جشنواره‌ها با آیین نامه‌ها و شیوه نامه‌های مجدداً جدید شروع به فعالیت کردند
خیلی از جشنواره‌ها مجازی شدند و به هر طریقی که صدمه به سلامت جامعه نزند شروع به فعالیت کردند و هنرمند موظف است بخاطر فعالیت خودش، خودش را به شرایط موجود وفق بدهد یعنی منِ هنرمند با توجه به مجازی شدن جشنواره‌ها، اطلاعات الکترونیکی خودم را آپدیت و به روز رسانی کنم و در آن جشنواره‌ها شرکت کنم.
من چون هنر و شغل و علاقه‌ام هنر تئاتر و زیر شاخه‌های مربوط به آن است با هر شرایطی که ایجاد شود مجبورم خودم را وفق بدهم، تلاش‌هایم را ادامه بدهم، که درجا نزنم و عقب‌تر از اوضاع لحظه‌ای تتاتر نمانم.
از زمانی که کرونا پدید آمد تا به الان، ما بالغ بر ۳۰ جشنواره شرکت کردیم و شکر خدا، اکثراً حائز رتبه شد و این برمیگرده به این مسئله که، با توجه همهٔ رعایت‌ها، خودت را با شرایط وفق بدهی و دانش خودت را به روز کنی و دست از تلاش بر نداری.
نقش تئاتر در زندگی شما چقدر است و چیست؟
نمی‌شود گفت که نقش تئاتر در زندگی من چیست، تئاتر مثل یک رود مثل یک دریا در زندگی من جریان دارد. مثل خون که در رگ‌های من جریان دارد، این هنر نیز در زندگی‌ام جریان دارد و می‌چرخد و بین من و تئاتر هیچ فاصله‌ای نخواهد افتاد. من هدف‌های بزرگی برای موفقیت‌های خودم و هیچوقت راضی نخواهم شد.
تئاتر یک زندگی‌ست، به قول پیترشومان: تئاتر یک ضرورت است، چیزی شبیهِ نان... و برایش برنامه‌ریزی‌های بلندمدت دارم تا به چیزی که می‌خواهم، نرسم، دست از تلاش نخواهم کشید و خسته نخواهم شد.