پساب شهری راهی مطمئن برای تامین کسری آب صنایع

حسین ابوالفتحی- تحریریه آفتاب صبح: یکی از اساسی‌ترین مشکلاتی که سال‌هاست گریبان کشور را گرفته و رفته رفته به بحرانی عظیم بدل می‌شود، بحران کم آبی است. بحرانی که زمینه بروز آن را باید در بی‌توجهی به موضوعات تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های مداوم، سوء مدیریت در بهره‌گیری از منابع آبی کشور و از همه مهمتر بهره‌برداری غیراصولی از روان‌آب‌ها و منابع آبی زیرزمینی جستجو کرد.

این رویکرد غیراصولی و به دور از آینده‌نگری، امروز شرایط را به سمتی برده که کشور برای تامین آب مورد نیاز خود در بخش‌های مختلف از جمله صنایع و معادن، کشاورزی و حتی شرب با چالشی جدی مواجه است و از این رو سیاست‌گذاران کلان کشور چاره‌ای جز روی آوردن به روش‌های نوین تامین آب پایدار با هدف تامین کسری آب مورد نیاز بخش‌های مختلف ندارند. برخی از این روش‌ها اعم هستند از شیرین‌سازی و انتقال آب دریاها، روی آوردن به روش‌های نوین آبخیزداری و آبخوان‌داری، بهره‌گیری از ظرفیت با ارزش پساب‌های شهری، در کنار سایر اقدامات دیگری که در دولت دنبال می‌شوند.

در بحث تامین آب نکته‌ قابل توجهی که به سادگی نباید از کنار آن گذشت، جایگاه پساب‌های شهری است که نقشی تعیین کننده در تامین آب مورد نیاز بخش صنعت و معدن و شهرک‌ها و نواحی صنعتی دارند و در دنیا از آن به عنوان پایدارترین منبع تامین آب این بخش‌ها هم یاد می‌شود. ضمن آنکه باید توجه داشت شیرین‌سازی و تامین آب از محل دریا اگرچه که بسیار حائز اهمیت و کمک‌کننده به تامین بخشی از نیاز آبی کشور است، اما هزینه‌های بسیار بالایی در مقایسه با تصفیه پساب‌ها و استفاده مجدد از آن در بخش‌های مرتبط با صنایع و معادن دارد.

بر همین اساس سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی به عنوان یکی از مهمترین بازوهای تسهیل‌کننده تولید در کشور از سال‌ها پیش برنامه‌ریزی و تلاش برای بهره‌گیری هرچه بیشتر شهرک‌ها و نواحی صنعتی کشور از پساب شهری را در پیش گرفته و به توفیقات بسیار ارزشمندی هم دست یافته است. در این زمینه این سازمان در سال جاری با همکاری وزارت نیرو برای افزایش تخصیص پساب تصفیه خانه‌های فاضلاب شهری به میزان 1000 لیتر بر ثانیه برنامه‌ریزی کرده‌ بود که خوشبختانه طی 10 ماه سال جاری با تحقق شاخص‌های مصوب ابلاغی و پیگیری‌های به عمل آمده، در مجموع 700 لیتر بر ثانیه (معادل 70 درصد شاخص مصوب) به ظرفیت پساب شهری تخصیص یافته به شهرک‌ها و نواحی صنعتی استان‌ها اضافه شده است. همچنین با توجه به تخصیص‌های اخذ شده در سال قبل، مجموع ظرفیت پساب شهری اختصاص یافته به منظور تأمین بخشی از کسری آب مورد نیاز شهرک‌ها و نواحی صنعتی به 1900 لیتر بر ثانیه رسیده است. ضمن‌اینکه در 10 ماهه سال جاری به منظور تحقق شاخص‌های مصوب مربوطه، عملیات اجرایی انتقال 400 لیتر بر ثانیه پساب شهری از تخصیص‌های اخذ شده در این زمینه به شهرک‌ها و نواحی صنعتی مربوطه نیز پیگیری شده است.

باید یادآور شد آنچه که در سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی مورد تاکید و اصرار است، استفاده حداکثری از ظرفیت پساب‌های شهری در صنایع مستقر در شهرک‌ها و نواحی صنعتی است و در این زمینه با مدنظر قرار دادن مجموع فعالیت‌های انجام شده در زمینه اجرای پروژه‌های بازچرخانی و استفاده مجدد از پساب خروجی تصفیه شده تصفیه خانه‌های فاضلاب شهرک‌ها و نواحی صنعتی و اجرای 76 سامانه استفاده مجدد از پساب، ظرفیت بازچرخانی پساب از 35000 مترمکعب در روز در پایان سال 1400، به 59000 مترمکعب در روز افزایش پیدا کرده است که رویکرد بسیار امیدبخشی است و حتما در ادامه راه هم با جدیت دنبال خواهد شد.

در پایان باید توجه داشت که استفاده مجدد از پساب شهری در صنعت اساسا با دو هدف کلی انجام می‌گیرد. اول، امکان باز چرخانی آب در واحدهای صنعتی و دوم هم جلوگیری از آلودگی محیط زیست. صنایع شیمیایی، نفت، پتروشیمی، کاغذسازی، نساجی و خیلی از صنایعی که در شهرک‌ها و نواحی صنعتی مستقر بوده و فعالیت دارند، در زمره صنایعی هستند که امکان برگشت پساب‌های تصفیه شده جهت مصارف مختلف در آنها وجود دارد و امروز این صنایع بیش از هر چیزی نیازمند آب و برق پایدار هستند تا بتوانند چرخه تولید خود که منجر به ایجاد اشتغال، تولید ثروت و ... خواهد شد را حفظ کنند.