مریم اطیابی- تحریریه آفتاب صبح:
دستکند زیرزمینی شهرستان تفرش (فاز۲) منسوب به «دیاوار» در آبان سال ۹۹توسط مهدی موسوی نیا کاوش شد، و ۷ شهریور ۱۴۰۰ بدون استحکام‌بخشی به بهره برداری رسید پس از آن شرکت توسعه عمران تفرش در تاریخ ۲ فروردین ۱۴۰۱ بهره‌برداری دستکند را به عهده گرفت.
سعید حیدری/باستان شناس و کنشگر میراث فرهنگی در گفت و‌گو با آفتاب صبح می‌گوید: در شهریور ماه ۱۴۰۱ اتفاق عجیبی رخ داد و حفاری غیرمجازی در دستکند زیرزمینی(فاز ۱) که در اداره میراث فرهنگی
قرار داشت در روز روشن زیر سایه مسئولین رخ داد که با گزارشات مردمی به پژوهشکده میراث فرهنگی و فرستادن بازرسین پژوهشکده، این دستکند پلمپ شد.
اما آنچه مهم است طبق بازرسی بازرسان میراث فرهنگی از دستکند زیرزمینی (فاز۲)که در حال بهره‌برداری بود، آنها متوجه خطر ریزش این دستکند شدند که به استناد آن،خطر ریزش دستکند با گزارشات مردمی به دادگستری شهرستان تفرش و فرماندار ارسال شد.
او ادامه می‌دهد: با توجه به گزارشات مردمی و پیگیری‌های متعدد دلسوزان و علاقه‌مندان به میراث فرهنگی کارشناسان دادگستری با بازرسی از این دستکند به شرکت توسعه عمران تفرش ابلاغیه‌ای در تاریخ ۱۶ آبان ۱۴۰۱ با فرصت یک ماهه برای رفع نواقص و استحکام‌بخشی ارسال کردند.
اما با اتمام مهلتِ رفع نواقص، شرکت توسعه عمران همچنان به بهره‌برداری ادامه می‌داد. تا اینکه در بهمن ماه ۱۴۰۱ به دستور قضایی پلمپ شد
شرکت توسعه عمران تفرش آیتمی به عنوان بهره‌برداری از امکان گردشگری در اساسنامه خود نداشت اما شهردار تفرش بدون ترک تشریفات این دستکند را به شرکت توسعه عمران واگذار کرد .
به گفته این باستان‌شناس از همه‌مهم تر در تاریخ ۱۳ شهریور ۱۴۰۱ دانشگاه شهید بهشتی جهت استحکام‌بخشی از این دستکند اعلام آمادگی کرده اما با مخالفت مدیر کل میراث فرهنگی استان مرکزی،جناب اقای مرزبان مواجه شد بعد از این نیز شرکت‌های دیگر اعلام آمادگی کردند.
اما در تاریخ ۱۷ بهمن ۱۴۰۱ و جلسه‌ای در مورخ ۴ اسفند ۱۴۰۱ با انعقاد قرارداد با شرکت چکامه کهن تفرش سهام دار شرکت توسعه عمران مبنی بر رفع خطر و استحکام‌بخشی به تفاهم رسیدند ولی تاکنون هیچ اقدامی در جهت رفع خطر و انجام استحکام‌بخشی صورت نگرفته این در حالی است که حدود دو ماه پیش بخشی از این دستکند ریزش کرد(در سکوت خبری)
او می‌گوید :حال شنیده‌ها حاکی از این است که شرکت توسعه عمران با همکاری برخی از مسئولین بدون رفع نواقص و عدم استحکام بخشی با توجه به رطوبت نسبتا بالا در این سازه که باعث ریزش این دستکند خواهد شد سعی در بازگشایی این دستکند در ایام نوروز ۱۴۰۲ را دارد؟!
این در حالی است که برای رفع خطر نیاز به حضور کارشناسان خبره از حوزه‌های مختلف از جمله میراث فرهنگی است و باید مطالعات کامل انجام و بر اساس این مطالعات کارگروهی تشکیل شود و طبق نظر کارشناسی ابتدا رفع خطر کامل انجام سپس این دستکند گشایش یابد که انجام چنین مطالعات و ایجاد کارگروهی قطعا تا نوروز میسر نیست.
این کارشناس تاکید می‌کند: از مسئولان شرکت توسعه عمران، شهرداری، میراث فرهنگی، فرماندار، بخشدار و نماینده درخواست می‌شود این بازگشایی تا حصول اطمینان صدرصد از رفع خطر به زمان دیگری موکول شود تا متروپل دیگری به وقوع نپیوندد و جان شهروندان و گردشگران به خطر نیفتد.
مدیرعامل شرکت توسعه عمران تفرش:
شرکت ما بهره‌بردار است کل اقدامات اعم از استحکام‌بخشی را شهرداری باید انجام دهد
بهرنگ مقدسیان (مدیرعامل شرکت توسعه عمران) به عنوان بهره‌بردار از مجموعه دستکند تفرش درخصوص بازگشایی این مجموعه و ضرورت استحکام‌بخشی آن هم به آفتاب صبح توضیح می‌دهد: کلیه اقدامات از جمله استحکام بخشی بر عهده شهرداری است و مافقط بهره‌برداریم. ما در جریان استحکام‌بخشی و پیمانکار و... نیستیم و نمی‌دانیم قرار است چه اقداماتی انجام شود. قاعدتا باید ابتدا دستکند را آماده کنند سپس برای بهره‌برداری به ما تحویل بدهند.
کار اجرایی با ما نیست ما بهره‌برداریم و نقشی در این زمینه نداریم.برای اطلاع از اقدامات استحکام‌بخشی هم باید با شهرداری صحبت کنید.
کی آماده می‌شود؟ ما هم مثل شما! اگر آماده شود و اعلام کنند ما پرسنلمان را آنجا می‌فرستیم اگر آماده نشود ما منتظر می‌مانیم.
او همچنین تشریح می‌کند: یکسری کارهای مقدماتی است که شهرداری باید انجام دهد تا مجموعه برای بازگشایی و بازدید آماده شود. از جمله این اقدامات می‌توان به نورپردازی و ایمن‌سازی بخشی‌های خاصی از مجموعه اشاره کرد که البته چیز خاصی هم نیست.
او درخصوص طرحی که قرار است برای رفع خطر اضطراری در این مجموعه اجرا شود هم می‌گوید: تیم مشاور قرار است طرح مورد نظر را ارائه دهد. البته تاکنون چند بار طرح ارائه شده و در دست بررسی است. ما به عنوان بهره‌بردار فعال هستیم و در واقع تمام کارها باید توسط شهرداری به عنوان متولی امر انجام شود و در نهایت مجموعه را تمام و کامل در اختیار بهره‌بردار که ما هستیم، قرار دهد تا بتوانیم از آن استفاده کنیم.
مقدسیان معتقد است که ایمن‌سازی که از آن برای مجموعه دستکند تفرش یاد می‌کنیم کار خاصی نیست و احتمال خطر در آن بالا نیست. درواقع سازه‌های ایمنی احتمالی را در چند نقطه قرار می‌دهند تا شرایط برای بازدید عموم فراهم شود. سعی‌مان برآن است تا مجموعه برای بازدید نوروز آماده شود.
او در پاسخ به این سئوال که آیا این کارها در پی ریزش‌های این مجموعه صورت می‌گیرد، می‌گوید: خیر ریزشی در کار نبوده و تاکنون هیچ ریزش در کار نبوده و خودمان آنجا مشغول به کار هستیم.
بی‌اطلاعی از وضعیت اشیاء احتمالی کشف شده اما حسین محمودی (معاون میراث‌فرهنگی استان مرکزی) در وضعیت دستکند تفرش می‌گوید: شهرداری که دستکند و بهره‌برداری از آن را در اختیار دارد، شرکت مشاوری برای رفع خطر اضطراری گرفته است که قرار است طرح خود را ارائه و شهرداری آن را اجرا کند تا به صورت موقت برای چند ماه آینده شاهد بازگشایی دستکند زیرزمینی شهرستان تفرش باشیم.
او درخصوص اجرای طرح رفع خطر اضطراری و اینکه آیا ایمن‌سازی صورت گرفته یا خیر، توضیح می‌دهد: هنوز این طرح اجرا نشده است و از این رو هنوز امکان بازدید از مجموعه دستکند زیرزمینی تفرش فراهم نیست. اگر این طرح اجرا و بعد از بازدید کارشناسان میراث مورد تایید قرار گیرد، اجازه بازگشایی و بازدید از این مجموعه داده می‌شود. هنوز چند روز تا نوروز ۱۴۰۲ باقی مانده. البته فعلا طرحی به ما ارائه نشده که بتوانیم رفع خطر را تایید یا تکذیب کنیم. تایید ما نیز منوط به نظر مشاور است و اگر مشاور تایید کند که این مجموعه می‌تواند بازگشایی شود، نظر او را تایید می‌کنیم. ضمن آنکه مشاور توسط ما معرفی و مورد تایید ماست. این مشاور گرید مرمت و ابنیه دارد و کارهای مشابهی نیز انجام داده است.
چند نقطه در مجموعه شهر دستکند تفرش امکان ریزش دارند. شاید برای مثال طرح اضطراری رفع خطر اینگونه ارائه شود که اگر در فلان نقطه دو شمع و دو تیرک زده شود فعلا می‌تواند به صورت موقت مورد استفاده قرار گیرد. این طرح یک طرح رفع خطر اضطراری است.
اما اگر به هر دلیلی اجازه بازدید از این مجموعه داده شود و اتفاقی گردشگران را تهدید کند و حادثه‌ای رخ دهد چه کسی پاسخگو خواهد بود،معاون میراث‌فرهنگی استان مرکزی می‌گوید : قطعا شرکت مشاور باید پاسخگو باشد.
او همچنین در خصوص کاوش باستان‌شناسان در مجموعه دستکند تفرش و اینکه گفته می‌شود کاوش غیر مجاز در این مجموعه صورت گرفته و شنیده‌ها حاکی از کشف و خروج تعدادی از آثار بدست آمده در این کاوش‌ها و فروش آنها در کشورهای عربی است، معتقد است: چنین چیزی نیست. تنها دریچه ورودی قرار بود ساماندهی شود و کاوشی در میان نبود. حتا شخصی که یک فصل کاوش انجام داد، مدارک خود را به پژوهشگاه میراث و گردشگری ارائه داد و مجوز لازم برای این کار را داشت و البته همان فرد به دلیل حرف و حدیث‌های بوجود آمده، دیگر برای کاوش به این محوطه نیامد
معاون میراث‌فرهنگی استان مرکزی می‌افزاید: من در جریان اشیاء بدست آمده و نتیجه کاوش در این دستکند نیستم و دقیق نمی‌دانم چه چیزهایی بدست آمده است.
️تاییدیه کار می‌تواند پاسخگوی اتفاقات و حوداث احتمالی باشد
مجید قنبری (شهردار تفرش) هم درخصوص وظایف شهرداری درخصوص رفع خطر و طرحی که قرار است توسط شرکت مشاور ارائه شود، اظهار می‌کند: فعلا در حال پیش بردن کار هستیم و درواقع شرکت چکامه کهن تفرش توسط اداره میراث فرهنگی به شهرداری تفرش معرفی شده است و قرار است قرادادی منعقد شود تا طرح مشاوره‌ای خود را اعلام کند تا برای تایید به میراث فرهنگی ارسال کنیم. البته قرار است طرح و اجرای کار توسط شرکت چکامه کهن تفرش انجام شود و قرار شد درخصوص اجرایی شدن این طرح توسط خودشان یا ما اطلاع دهند.
امااگر اجرای طرح رفع خطر به شهرداری واگذار شود
بعد از تایید میراث فرهنگی اجازه بازدید می‌دهیم. ایمن‌سازی در چند نقطه از دستکند انجام می‌شود و هوادهی موقت نیز صورت خواهد گرفت. شهردار تفرش در پاسخ به این پرسش که در شرایط فعلی آیا ضروری است که طرح رفع خطر اضطراری در مجموعه اجرا و برای نوروز اجازه بازدید داده شود، می‌گوید: سعی ما بر آن است که در ایام نوروز بازگشایی شود اما اگر مورد تایید قرار نگیرد این کار را متوقف می‌کنیم. تاییدیه کار می‌تواند پاسخگوی اتفاقات و حوداثی باشد که ممکن است رخ دهد.
او باتاکید برآنکه مجموعه دستکند تفرش مشکلات زیادی برای بازگشایی و بازدید عموم ندارد، درخصوص چرایی پلمپ این مجموعه در بهمن ماه اظهار می‌کند: مشکل وجود دارد اما زیاد نیست و باید رفع خطر شود. باید دید پروسه کار چقدر طول می‌کشد.
شهردار تفرش همچنین درخصوص شرکت مشاور که قرار است طرح رفع خطر اضطراری برای مجموعه دستکند تفرش ارائه دهد، می‌افزاید: شرکت چکامه کهن تفرش مورد تایید میراث فرهنگی است و همچنین یکی از سهامداران شرکت توسعه عمران نیز هست و قرار است طرح رفع خطر و استحکام‌بخشی را ارائه دهد.